Het verhaal achter de cijfers uitgelegd en verklaard door de financial.
Is het gewenst dat de financial die je inhuurt de lolligste is van het stel? Dat de Controller een echte grappenmaker is? En dat hij of zij op het bedrijfsfeest de aanjager is van de avond? Wat zijn dit nu voor vragen zal je denken. De Controller is toch het financiële geweten van de organisatie? De persoon die optreedt als sparringpartner van de directie, de business en andere budgeteigenaren. En zeker niet de minste kwalificatie, het is de financiële manager die toch altijd door en door integer is? Echter het vak van finance professional is de laatste jaren sterk veranderd. Maar de aloude stereotypen waren nog steeds rond. Ik breek graag een lans voor de taak van verhalenverteller als onderdeel van het werk van de moderne controller 2.0. En waar gaan deze verhalen dan over? Weer tijd voor een ‘blik achter de cijfers’.
De aloude stereotypen
Traditioneel is de financiële organisatie het domein van de Administrateur, Hoofd Boekhouding en als het bedrijf wat groter is ook nog de Financieel Directeur. Personen die aangenomen zijn om de administratie te verzorgen, op het geld te letten, de kosten te boeken en daarover te rapporteren. Veel overleg met de andere afdelingen over de bedrijfsprestaties is er niet. Eén keer per jaar wordt de jaarrekening gemaakt. En als de directeur wil sparren over de resultaten, dan doet hij dat wel met zijn accountant tijdens de lunch. De clichés willen dat de baan ‘boekhouder’ één van de saaiste beroepen ter wereld is. De grappen over financiële medewerkers wijzen vaak in de richting van de wat stoffige, introverte figuur die vooral met zijn cijfers bezig is en niet met anderen. Natuurlijk is dit in de praktijk achterhaald, maar zoals we allemaal weten kunnen beelden hardnekkig zijn. En al is het alleen al maar dat het makkelijk is om mensen in hokjes in te delen.
Het verhaal achter de cijfers
De rol van de boekhouder op de achtergrond is echt aan het verdwijnen. Geleidelijk aan zien we dat de rol van de Controller aan het schuiven is gegaan, deze ligt nu veel meer in het hart van de organisatie dan er naast. En ik juich die ontwikkeling van harte toe. De Controller wordt meer en meer gezien als kritische sparringpartner van de business. Hij kijkt niet alleen naar de resultaten uit het verleden, maar geeft ook input voor zaken als budget, prognoses en dashboards. Hij is degene die het gehele pallet aan financiële beheersing van de organisatie vorm geeft. Denk daarbij aan zaken als de interne en externe verantwoording, de management control en de strategische planning met zijn bijbehorende KPI’s. En je ziet de Controller steeds vaker in een vertrouwensrol richting directie en andere stakeholders. De Controller is zich ook steeds meer gaan verdiepen in het verhaal achter de cijfers. Hij voert analyses uit, gaat de diepte in bij de afdelingen en rapporteert zijn bevindingen terug aan het managementteam. Daardoor heeft de Controller aan impact gewonnen; zijn invloed op het bedrijfsbeleid en de resultaten nemen toe. Dat vraagt meer leiderschap. En dat is positief voor de rol van de Controller. Maar we verwachten nog steeds niet dat de Controller de gangmaker van het MT is; dat zal eerder de Manager Verkoop zijn.
Het verhaal óver de cijfers
De onstuitbare opkomst van het internet en de samenhangende technologische ontwikkelingen om data te verzamelen, vragen om een verdere herbezinning van de rol van de Controller. Dankzij het internet is het mogelijk om aanzienlijke hoeveelheden data over klanten te ontvangen. Vooral voor bedrijven die grote groepen klanten bedienen is dit uiterst relevant. In de B2B-markt zien we dat je met CRM-software nog een eind komt om dit beheersbaar te houden. In de consumentenmarkt echter bepalen de smartphone, cookies en social media de ontwikkeling van marketing. Bedrijven proberen zoveel mogelijk data te verzamelen, bij elkaar te gooien en verbanden te leggen. Voor het gemak noemen we dit Big Data. Maar, wie is in staat om enigszins chocola te maken van al die data? Wie is de eigenaar van al die gegevens? Het komt binnen bij IT, is IT dan automatisch baas van de data? Of is het de business die met marketingacties de klanten probeert te beïnvloeden? Of is het de afdeling Finance waar de Business Controller zijn intrede heeft gemaakt en de data analyseert? Wat ik wel weet, is dat het essentieel is om aan de data betekenis te geven. Anders blijven het allemaal losse brokken met informatie waar je op managementniveau geen beslissing over kunt nemen. Iemand zal de zaak moeten ordenen en op een dashboard kunnen plaatsen. We moeten het verhaal over de cijfers kunnen snappen. Is het dan aan de Controller om dat verhaal te vertellen, zijn gehoor mee te nemen en op te treden als kritische duider? Ja, ik zie daar zonder meer een mooie taak voor de Controller weggelegd. Dat is ook een onderdeel van financieel leiderschap in de organisatie.
De controller als gangmaker of verhalenverteller?
En om terug te komen op de eerste vragen of het nodig is dat de Controller de lolligste ís van het stel en de gangmaker van het managementteam? Nee, dat lijkt mij toch wel een brug te ver. We willen nog graag de gewetensvolle sparringpartner aan boord. Wel zal hij zeer wel in staat moeten zijn om een boodschap die gaat over complexe data terug te brengen tot de essentie. Een verhaal te kunnen vertellen dat zijn gehoor in staat stelt de juiste beslissing te nemen. Het verhaal achter de cijfers te snappen en daar begrijpelijk over te kunnen vertellen.
Eldert de Jager
Eldert de Jager is verbonden als partner en adviseur aan HighQ. Eldert is finance professional met een veelzijdige staat van dienst in diverse branches en bedrijfsprocessen en ruim vijfentwintig jaar actief als Financieel Manager en Controller. Hij helpt bedrijven bij het professionaliseren van de financiële organisatie en het bieden van grip op het bedrijfsresultaat. Vanuit deze gedrevenheid zorgt hij voor een optimale financiële P&C cyclus, KPI’s en stuurinformatie die aansluiten bij de strategische doelen waardoor managers beter in staat zijn om resultaatgerichter te sturen. Door zijn directe, waarderende wijze van communiceren, maakt hij onderwerpen bespreekbaar op ieder niveau en dat maakt hem tot een no-nonsense sparringpartner voor het MT en de business. Eldert is auteur van het boek ‘Het kompas’, in 10 stappen echt grip op het bedrijfsresultaat. Verder geeft hij lezingen en de masterclasses ‘Controlling 2.0’ en ‘Sturen met een KPI dashboard.’
