Gorinchem is een mooie gemeente, centraal gelegen en prachtig in het groen waarbij de meeste afstanden binnen de gemeentegrenzen te lopen of te fietsen zijn. Anders wordt het wanneer je Gorinchem in- of uitgaat, dan heb je al snel te maken met files en vertragingen. “Door bewust te zijn dat het ook anders kan, kom je een heel eind. Het gaat over gedragsverandering,” zegt Joost van der Geest wethouder Mobiliteit in Gorinchem. “Daar hebben we de werkgevers bij nodig. Je kan niet eindeloos infrastructuur blijven aanleggen.”
“Over de bereikbaarheid van Gorinchem kan je twee verhalen vertellen,” zegt Joost van der Geest.
“De drukke snelwegen de A15 en de A27 omringen onze stad. Ze zijn ook de belangrijke wegen naar onze stad, maar hier staan ook de ‘dure files’, altijd in de top van de filelijstjes. Doordat de snelwegen vol staan heeft dat ook zijn weerslag op onze wegen in de stad. Zo staat er file op de Banneweg , omdat het sluipverkeer niet de A15 en A27 pakt richting de Merwedebrug, maar binnendoor rijdt. Transport en logistiek ervaren veel hinder maar ook mensen die in Gorinchem werken maar elders wonen. Binnen de gemeentegrenzen zijn de afstanden goed te overbruggen door te lopen of te fietsen. Dat betekent niet dat het nu al altijd gebeurt. Knelpunten zijn er in de oost-westverbinding. Er wordt veel gebouwd in oost Gorinchem, veel jonge gezinnen gaan daar wonen, terwijl bijvoorbeeld sportaccommodaties in het westelijk deel liggen. Dat lokt verkeer, ook autoverkeer uit. Terwijl je natuurlijk niet met de auto naar het sporten hoeft.”
“Dat komt mede omdat we qua openbaar vervoer wat minder goed zijn bedeeld: er zijn goede treinverbindingen naar Dordrecht en Rotterdam en er is de interliner bus naar Utrecht en Breda. Maar dat is het dan wel. Rondom Gorinchem heb je dus nog vaak de auto nodig om ergens te komen. Maar als de auto nodig is dan speelt ons gedrag een rol: waarom zou je allemaal tussen 8 en 9 uur in de auto gaan zitten? Zelf fiets ik altijd. En die afspraak maak ik ook vaak met anderen: Pak zoveel mogelijk de fiets. In ieder geval op de die dagen dat het niet regent.”
Kans voor vervoer over water
Het afgelopen jaar is in Gorinchem de mobiliteitsvisie 2040 met een maatregelenpakket opgesteld. Maatregelen die de knelpunten het hoofd gaan bieden voor bereikbaarheid in de toekomst. Van der Geest: “Belangrijk vind ik ook juist nu te kijken naar wat we nu al kunnen doen. Het is bijzonder lastig om te bepalen hoe de wereld er in 2040 uitziet. Twintig jaar geleden dachten we dat we ons nu in vliegende auto’s zouden verplaatsen. De mogelijkheden zijn duidelijk. Rondom en in de gemeente ligt veel water: de Linge, het Merwedekanaal en de Boven Merwede. We hebben goed vervoer over water dat Zuid-Holland, Brabant en Gelderland met elkaar verbindt. Onze bedrijven zouden er ook veel meer gebruik van kunnen maken, zowel voor het vervoer van medewerkers als van goederen. Dat zou direct de overvolle Merwedebrug ontlasten. Zeker als straks nog meer druk op de A27 ontstaat door de renovatie en verbreding van de brug.”
“Daarnaast ligt de focus op de fietspaden, die moeten prettig, veilig en leuk zijn. Je moet er voor om willen fietsen. Elke dag komen er veel scholieren uit de wijde omgeving naar Gorinchem gefietst. Over de Concordiabrug zijn er ruim 17.000 vervoerbewegingen per dag. Dat lijkt niet veel, maar het zijn vrachtwagens, wandelaars en alles er tussen in. Dat verkeer moet ontvlecht worden over verschillende routes en daarnaast ook verdeeld over verschillende rijbanen.”
Belang eigen omgeving stijgt
“Ik ben erg benieuwd hoe de trend naar meer thuiswerken gaat uitpakken. Als je maar twee dagen per week naar het werk gaat, dan wordt de omgeving waar je woont steeds belangrijker. Dan maakt het ook niet uit als je wat verder weg woont van je werk. Dat zal voor veel gemeenten en regio’s een nieuwe kans vormen. Mensen waarderen door corona en het vele thuiszijn hun eigen omgeving veel meer dan voorheen. Van belang is de natuur terug te winnen op de auto.”
“Spannend is hoe het de komende jaren verder gaat met het ov. In tegenstelling tot het verkeer op de weg, wat weer bijna op het oude niveau zit, is het ov helemaal weggevallen. Dat heeft veel gevolgen voor bijvoorbeeld de leefbaarheid van jonge mensen. Als je niet gemakkelijk naar je studie kunt reizen, word je gedwongen om op kamers te gaan. Ook zou je meer snelfietspaden willen aanleggen zodat we ook op het fietspad de lage en hoge snelheden van elkaar kunnen scheiden. Veel is terug te voeren op het gedrag. Het is toch raar als je met een hoge snelheid van een racefiets of speed pedelec door een woonwijk gaat fietsen? En eigenlijk hoop ik dat over 20 jaar niemand meer een tweede auto heeft omdat het ook niet nodig is. Als wethouder werk ik aan deze uitdagingen.”
Samen Bereikbaar
Als gemeente zijn jullie de samenwerking aangegaan met het werkgeversplatform Samen Bereikbaar. Van der Geest: “Deze aanpak sluit goed aan bij bedrijven. Er zit een opbouw in: de uitkomsten van een postcodescan geven veel inzicht hoe medewerkers reizen. Dat is een mooi aanknopingspunt om aan de slag te gaan en dat waarderen werkgevers. Belangrijk is dat er bewustzijn ontstaat dat je ook op een andere manier naar je werk kan. Veel mensen stappen nu nog automatisch in de auto. Dat kan anders. Die samenwerking zijn we ook gestart omdat we de overtuiging hebben dat we het niet alleen kunnen. We kunnen als gemeente niet eindeloos infrastructuur aanleggen, een groot deel van de verandering komt voort uit ander gedrag en daar hebben we de werkgevers bij nodig.”
Voor de ambtelijke organisatie van de gemeente Gorinchem werd een mobiliteitsscan uitgevoerd.
Wethouder van der Geest: “ De scan laat zien dat we het eigenlijk best goed doen in het stadhuis. Veel medewerkers komen met de fiets, de e-bike of het ov. Zo’n 70% komt niet met de auto in de spits en dat valt niet tegen. We stimuleren het fietsen van medewerkers door een fietsplan en voor de langere afstanden staan er twee MyWheels zakelijke deelauto’s klaar. 70% is mooi, maar de ambitie is hoger. Het zou goed zijn als zowel onze medewerkers als alle medewerkers bij bedrijven voor de kortere afstanden een fiets of e-bike gebruiken. Ik hoop dat de top van het bedrijfsleven daar ook aan mee gaat doen: Practice what you preach! Daarnaast kunnen bedrijven ook andere zaken doen. Zo heeft het Beatrixziekenhuis het rooster aangepast. Een mooi voorbeeld van wat er mogelijk is, ook als je medewerkers in shifts werken.”
Ik mis de informele contacten
Door de afgelopen periode waarin we thuiswerken is er veel veranderd. “Tot voor kort las ik een groot deel van de stukken thuis maar werken deed ik op het stadhuis. Dat kwam omdat ik thuis geen eigen werkplek had. Nu we verhuisd zijn, heb ik dat wel en ben ik veel meer thuis aan het werk. Maar ik mis de contacten wel. Ik zeg wel eens ‘Ik ben geen wethouder geworden om 40 uur achter de pc te zitten en daar lijkt het nu wel op’. Voorheen ging ik regelmatig naar sportwedstrijden en bezocht ik veel bedrijven en evenementen. Wat ik ook mis, zijn de korte overleggen in de wandelgangen: het sparren met de beleidsmedewerkers en de informele contacten met de inwoners. De drempel om voor alles een Teamsvergadering te openen is te hoog.”
“Straks na corona werken we meer hybrid. Als je terugkijkt had je voorheen teveel reistijd, dat breng je terug als je het fysiek ontmoeten en digitaal werken afwisselt. Als een collega vroeger een dag thuiswerkte kon je hem alleen maar bellen, nu kan iemand zo digitaal participeren in de vergadering. De mogelijkheden zijn er nu allemaal en die gooien we niet meer overboord. Ik ga er vanuit dat de meeste mensen minimaal 1 dag per week blijven thuiswerken.”
Ontspanning
“Naast al het digitale werken probeer ik ook elke dag een stuk te wandelen of te fietsen. Dan heb je echt nodig, maar helaas komt het er niet altijd van. Digitaal werken kent geen adempauze die je wel hebt als je onderweg gaat naar de volgende afspraak. Op de vraag of Van der Geest nog goede tips heeft om te ontspannen, lacht hij: “Ik heb er een heleboel gehad maar die zijn allemaal gesneuveld.”
