Rondom de opvolger van de VAR, de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (wet DBA) heerst nog altijd veel rumoer. Parlementsleden buitelen over elkaar heen met Kamervragen naar aanleiding van berichten in media en vakbladen. Opdrachtgevers huren geen zzp-ers meer in. De belastingdienst wijst de meeste voorgelegde overeenkomsten af. De model-overeenkomsten staan vol rammelende bepalingen.
Het stormt
Het stormt rond de wet DBA. En die storm zal nog wel even aanhouden. Wat is het probleem?
De wet DBA is per mei 2016 in werking en heeft sindsdien meer vragen opgeroepen dan antwoorden gegeven. De belastingdienst loopt vast met de duizenden overeenkomsten die aan haar ter beoordeling zijn voorgelegd. De cijfers zijn schokkend: bijna de helft van de beoordeelde overeenkomsten wordt afgewezen.
De massale afwijzing komt doordat de belastingdienst snel tot de aanwezigheid van een dienstbetrekking oordeelt. De belastingdienst, door de staatssecretaris bestempeld tot één van dé kenners van het arbeidsrecht, hanteert strakke normen voor de aanwezigheid van zelfstandigheid van een zzp-er. In een handreiking legt zij uit hoe zij de voorgelegde overeenkomsten beoordeelt. De handleiding werkt als een soort stroomschema. Voldoe je aan A, ga dan naar B, enzovoort.
Kritiek
Juist deze wijze van beoordelen leidt tot scherpe kritiek bij arbeidsrechtdeskundigen. Zij wijzen erop dat de rode draad in de rechtspraak over de vraag of er sprake is van een arbeidsovereenkomst, ligt in het beoordelen van alle factoren in hun onderlinge samenhang en niet in het afwerken van een stroomschema. De handreiking beweert hetzelfde maar doet anders volgens de deskundigen.
Belangrijke omstandigheden worden zelfs buiten beschouwing gelaten, zoals de bedoeling van partijen, die in de arbeidsrechtspraak een belangrijke rol speelt. Verder worden conclusies uit de arbeidsrechtspraak selectief omarmd of genegeerd.
Bekend voorbeeld: Als de timmerman zijn hamer vergeet en er een leent van zijn opdrachtgever, is dat geen probleem volgens de staatssecretaris. Als de opdrachtgever echter al het benodigde gereedschap beschikbaar stelt, dan is er geen sprake meer van een incident en loopt u kans dat de opdracht nemende zzp-er niet kwalificeert als zelfstandige. En dat is bijzonder, omdat volgens de arbeidsrechter het verstrekken van gereedschap door de opdrachtgever “te weinig gewicht in de schaal legt”. Gekeken moet worden naar alle omstandigheden, in hun onderlinge samenhang bezien.
Zorgvuldigheid geboden
Het is dus zaak dat u zorgvuldig te werk gaat. U kunt, ondanks dat de staatssecretaris het tegendeel beweert, niet afgaan op de zuiver arbeidsrechtelijke invulling van dienstbetrekking of zelfstandigheid. De belastingdienst hanteert de rechtspraak naar eigen inzicht en legt haar eigen normen aan. Op zich prima, als u het zich maar realiseert.
Mocht u meer zekerheid wensen dat een overeenkomst die u wilt aangaan als opdrachtnemer of opdrachtgever niet sneuvelt bij de belastingdienst, neemt u dan contact met ons op. Wij loodsen u graag door dit onoverzichtelijke terrein heen, zodat u zich beiden kunt richten op waarover u met elkaar zakendoet: de opdracht.
