Sommige begrippen zijn in het fiscale recht nauwelijks omschreven. Vaak een bewuste keuze van de wetgever. De invulling moet ontstaan in de praktijk, met hulp van de rechtspraak. “Woonplaats” is zo’n begrip, in het douanerecht omschreven als “normale verblijfplaats”. Klinkt eenvoudig, maar is het blijkbaar niet.
Een voorbeeld daarvan ligt op dit moment op het bord van de Europese rechter, nadat drie Nederlandse rechterlijke instanties zich er al over hadden gebogen, met verschillende uitkomsten als resultaat.
Het gaat over een meneer die van maart 2008 tot oktober 2011 werkte in Qatar. Hij beschikte daar over een gemeubileerde woning via zijn werkgever. Zijn echtgenote woonde al die tijd in Nederland in de gezamenlijke eigen woning. Meneer kocht in 2010 een nieuwe Porsche, die hij bij terugkeer naar Nederland wilde invoeren als onderdeel van zijn verhuisboedel. Als dat lukt is (onder voorwaarden) de invoer vrij van invoerrechten.
Maar iets is alleen een onderdeel van de verhuisboedel als je daadwerkelijk verhuist en dus je “normale verblijfplaats” verlegt van het ene land naar het andere. En daar begon het gedoe. De meneer was er alles aan gelegen om van de vrijstelling gebruik te maken. Dat scheelt een slok op een borrel bij de aanschaf van een kostbare Porsche! Maar zo makkelijk gaat dat niet. Een andere meneer die op deze manier een snelle Audi uit Duitsland wilde halen kreeg onlangs nul op het rekest van de rechter.
Wil je terugverhuizen naar Nederland, moet je eerst zijn vertrokken uiteraard. En is dat het geval als je echtgenote in Nederland blijft wonen in de gezamenlijke eigen woning. De rechtbank vond van wel en kende de vrijstelling toe. Het Gerechtshof vond van niet en draaide de vrijstelling weer terug. De Hoge Raad hield z’n kruit nog even droog en legde een aantal vragen voor aan de Europese rechter, omdat het hier gaat om de uitvoering van een Europese richtlijn.
Kun je wellicht twee “normale verblijfplaatsen” hebben, vraagt de Hoge Raad, als je werkt in het ene land en je partner woont in het andere land? En zo niet, hoe moet je dan bepalen waar de “normale verblijfplaats” zich bevindt: is dat het land waar je meestal verblijft gedurende een bepaalde tijd omdat je daar werkt, of is dat het land waarmee je persoonlijke bindingen het nauwst zijn?
De adviseur van het Europese gerechtshof, de Advocaat-Generaal, is er snel klaar mee. Nee, dubbele “normale verblijfplaats” kan niet en de nationale rechter moet maar uitmaken hoe hij dit begrip invult. Hopelijk geeft de Europese rechter meer handvatten, anders zijn we terug bij af.
De invulling van het begrip “woonplaats” speelt ook bij andere belastingen een belangrijke rol. En altijd gaat het erom hoe je de feiten weegt en interpreteert. Papier is geduldig, maar dat werkt niet bij de invulling van dit begrip. Dat werkt sowieso niet in het fiscale land. Maar dat kan sinds de berichtgeving van de laatste weken geen nieuws meer zijn.
