Wat gaat de Economic Board in de Drechtsteden opleveren? Is deze regio een aantrekkelijke vestigingsplaats voor ondernemers? Hoe belangrijk is goed onderwijsaanbod voor een stad?
Op deze en andere vragen trachtten Marco Ruit, partner bij Visser & Visser accountants, Albert Kluwen, advocaat bij De Koning Advocaten, Dennis Dekker, makelaar en taxateur bij Ooms Makelaars, Piet Hoogendoorn, directievoorzitter van Rabobank Drechtsteden en Gerrit-Jan Sikkema, belastingadviseur bij Verstegen accountants en belastingadviseurs, de antwoorden te vinden tijdens een rondetafelgesprek bij Rabobank Drechtsteden.
De Economic Board kwam als eerste ter sprake. Onlangs werd bekend dat Sjoerd Vollebregt de voorzitter wordt voor dit, in de Drechtsteden, nieuwe initiatief. Hij was van 2002 tot 2014 CEO bij Fokker Technologies en Stork Holding in Papendrecht. De Economic Board is een platform dat, naast de bestaande samenwerkingsverbanden, een strategie voor de lange termijn ontwikkelt en de uitvoering hiervan organiseert. De board werkt mee aan de versterking van de economische regio: het platform kan agenderen, bundelen, initiëren, opschalen en lobbyen. Hoe zien de heren aan tafel dit voor zich? “Ik hoop dat de Economic Board straks wordt gezien als een cadeautje voor de regio. De grootste uitdaging is om de Drechtsteden op te stuwen in de vaart der volkeren. Ik heb als één van de kwartiermakers van de Economic Board al kennis mogen maken met Sjoerd en mijn eerste indruk is goed. Maar uiteindelijk zullen hij en de overige boardleden worden beoordeeld op hun daden. Bij de verdere samenstelling is het van het grootste belang om tot een goede mix van bestuursleden te komen. Mensen met verschillende achtergronden en een relevant netwerk: die moet je hebben. Iemand met 400 nummers in zijn of haar mobieltje is niet per definitie de beste keuze. Het gaat niet om het aantal contacten, maar om hoe waardevol ze zijn,” aldus Hoogendoorn, die eerder in Eindhoven een bescheiden rol vervulde bij het opzetten van een Economic Board aldaar. “Daar werd ingezet op Eindhoven als kern van de techregio. Ik heb ASML nog zien komen, alles stond nog in de kinderschoenen.” Dekker: “In de Drechtsteden wordt ingezet op het maritieme aspect. Iedere regio heeft zijn eigen kracht en probeert zich zo te profileren.” Hoogendoorn: “Ik ben wel van mening dat er te veel wordt ingezet op de Drechtsteden als maritieme topregio. Wie hier een transportbedrijf heeft, zou zich best benadeeld kunnen voelen. Er gaat buitenproportioneel veel aandacht uit naar de maritieme sector, terwijl het gewoon een niet onbelangrijk onderdeel is van vele mooie bedrijven in dit gebied.” Dekker: “Klopt, en bovendien heb je ook nog eens te maken met maritieme concurrentie vanuit Rotterdam en Moerdijk. Dus of de Drechtsteden daarmee nou zo onderscheidend zijn?”
Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt: die bekende spreuk gaat veelal niet meer op, vinden de deelnemers. Hoogendoorn: “We hebben volop kunst en cultuur, het Energiehuis, Villa Augustus, Post: stuk voor stuk zaken waar we trots op mogen en moeten zijn.” Kluwen: “Dordrecht kreeg als eerste stad in Holland stadsrechten. Na Amsterdam en Delft is het misschien wel de mooiste, meest historische stad van Nederland. Het heeft lang geduurd voor we dat een beetje zijn gaan uitdragen.” Hoogendoorn: “Naast toeristen uit eigen land ontvangt Dordrecht ook steeds meer Belgen. ARA in Zwijndrecht zit er in het weekend vol mee.” Ruit: “In Amsterdam kunnen ze de stroom toeristen amper nog aan en ook Rotterdam begint steeds voller te raken. Laat die toeristen als alternatief maar naar Dordrecht komen.” Sikkema: “Maar waar ga je die groepen dan onderbrengen? Toeristen willen er ’s avonds vaak nog op uit, dus hotels in het centrum sluiten perfect aan bij die wens. Alleen zijn die er nu niet. Dus mocht die ambitie er zijn, dat lijkt dat mij wel een belangrijk aandachtspunt.” Of Dordrecht optimaal aantrekkelijk is voor toeristen, daar zijn de meningen dus ietwat over verdeeld. Maar hoe zit dat voor ondernemers? Vormt deze regio een aantrekkelijk vestigingsklimaat? Dekker: “Binnen de kantorenmarkt zie ik vooral verschuivingen binnen de Drechtsteden. Toetreders van buitenaf, zoals onlangs Tetra Pak, zijn vrij zeldzaam. Het netnummer 010 is vaak interessanter dan 078, zeker voor internationaal georiënteerde bedrijven. Vanuit Rotterdam zijn ondernemingen niet happig om naar de Drechtsteden te verhuizen.”
Dordrecht heeft op verschillende fronten stappen gemaakt, maar het is niet alleen maar hosanna. De verloedering van een deel van de Voorstraat is velen een doorn in het oog en Kluwen gooit ook een andere ergernis op tafel. “Ik vind het belachelijk dat een stad als Dordrecht geen universiteit heeft. Er is zelfs geen HTS.” Hoogendoorn: “Minister Bussemaker heeft duidelijk ‘nee’ gezegd, dus ik vind dat we niet moeten blijven hangen in wat we niet hebben. Bovendien hebben we wel HBO Drechtsteden als onderdeel van Da Vinci.” Kluwen: “Daar ben ik het niet mee eens, want onderwijs is maatgevend voor een regio.” Hoogendoorn: “Maar denk niet in grenzen. In 10 tot 15 minuten sta je in Rotterdam, waar je die faciliteiten wel hebt. Zie ons gebied maar gewoon als Groot-Rotterdam.” Kluwen: “We zijn dus gewoon Rijnmond? Als je het sec bekijkt is Nederland een grote periferie van Amsterdam. De Drechtsteden als regio valt daarin helaas compleet weg. De rechtbank van Dordrecht is geworden tot een zittingslocatie van de Rotterdamse Rechtbank en zo zijn er meer voorbeelden te noemen. Wil je echt meetellen, zo lijkt het, dan ga je naar Amsterdam. Zelfs Philips is daar naartoe verhuisd.” Ruit: “Maar is dat erg? Je kan elkaar juist versterken door samen te werken.”
De Nederlandse economie trekt in 2017 verder aan, de werkloosheid daalt en het consumentenvertrouwen neemt toe: allemaal positieve ontwikkelingen. Maar wat betekent dat concreet voor de bedrijven en instellingen in deze regio? Ruit: “In onze branche merken we zeker dat het allemaal aantrekt. We zijn vooral druk met adviseren bij overnames en het geven van eindejaaradviezen, onder andere over de wijzigingen bij pensioen in eigen beheer. De tijd van reorganiseren is geweest, de focus ligt nu duidelijk op bouwen.” Kluwen herkent zich in dat beeld. “Wij merken in onze klantenkring ook een toename van het aantal fusies en overnames. Ons werk is veranderd. Ik hou mij grotendeels bezig met arbeidsrecht en onderstreep de visie van Marco dat de vele reorganisaties een gepasseerd station zijn. Vele advocatenkantoren hebben daardoor minder werk. Omdat De Koning Advocaten verschillende specialismes heeft, gaat dat voor ons echter niet op.” Het aantal werkenden in Nederland neemt toe, maar de toename van het aantal ZZP’ers stokte in 2016. Sikkema: “Dat heeft natuurlijk ook te maken met de invoering van de wet DBA. Zelfstandig ondernemers zien echt nog wel kansen, maar de overheid heeft voor zowel werkgevers als freelancers te veel onzekerheden gecreëerd.” Kluwen: “Ik was juist bezig met een lezing over dit onderwerp, toen staatssecretaris Wiebes bekend maakte de wet in de koelkast te zetten.” Sikkema: “Er was natuurlijk enorm veel weerstand. En de lijn van de overheid bleek star: vele modelovereenkomsten werden al afgekeurd. ZZP’ers gingen eronder lijden.” Kluwen: “Strengere regelgeving vind ik in dit geval niet per definitie slecht. Er is toch ook veel schijnzelfstandigheid? Dat mag je best tegengaan. En de overheid ziet daarnaast natuurlijk ook dat er nu 1 miljoen ZZP’ers zijn, die allemaal geen WW-premie afdragen.” Sikkema: “Het verschil tussen ZZP’ers en werknemers in vaste dienst moet minder groot worden. Zolang ZZP’ers een stuk minder belasting betalen en degenen met een vast dienstverband veel meer zekerheden hebben, blijft het probleem bestaan.” Ruit: “Klopt. Ik vind ook dat een ZZP’er moet opereren als een echte ondernemer en niet afhankelijk zou moeten zijn van slecht één opdrachtgever. Ga netwerken en maak jezelf aantrekkelijk voor meerdere partijen.” Kluwen vraagt zich af hoe het na de verkiezingen in maart verder gaat met de Wet Werk en Zekerheid. “Misschien ligt het voor de hand om te denken dat de WWZ een lastig verhaal wordt als links wordt weggeblazen. Ik ben heel benieuwd wat de invloed van de verkiezingsuitslag gaat zijn voor wat betreft dit onderwerp.”
Tot slot vertellen de heren aan tafel hoe zij ondernemen anno 2016 ervaren hebben en met welke ervaringen zij het nieuwe jaar in gaan. Hoogendoorn: “Wij spinnen goed garen bij de aantrekkende huizenmarkt en hebben zakelijk gezien ook niet te klagen. Of ondernemers nog steeds mopperen dat er bij de bank zo weinig te halen valt? Dat valt mee en ik kan het ook eenvoudig weerleggen. Voor goede ideeën zijn er bij Rabobank echt mogelijkheden, maar we moeten ook streng zijn. Wat zou jij als geldverstrekker doen wanneer een stel, waarvan de één werkloos is en de ander een jaarcontract heeft, aanklopt voor een hypotheek. Dan neem je dat risico niet. Ondernemers met een goed plan en bijbehorend ondernemerschap kunnen zeker op onze steun rekenen.” Dekker: “Hoe gaan jullie om met veranderingen binnen de zakelijke markt? Ik hoor geregeld klachten van ondernemers die om de haverklap hun vaste contactpersoon bij hun bank verliezen. Dat is toch waardeloos? Je wil juist met elkaar sparren en niet steeds een ander het verhaal van voor af aan opnieuw vertellen.” Hoogendoorn: “Dat is inderdaad moeilijk. Waar accountmanagers vroeger gerust 30 jaar bij ons bleven werken, is jobhoppen vandaag de dag heel normaal. Daar hebben wij ook mee te maken. We proberen altijd de afspraak te maken dat accountmanagers minimaal 5 tot 7 jaar voor ons blijven werken, maar garanties heb je helaas nooit.” Binnen de accountancy zijn er ook veranderingen. Ruit: “Door verdergaande digitalisering geven wij onze klanten maandelijks via een geavanceerd dashboard inzicht in de financiële positie van hun onderneming. De ontwikkelingen worden door onze relatiemanagers met de klant besproken. Zo kom je minder snel voor verrassingen te staan Onze dienstverlening is zoveel breder geworden. De relatiemanager is de spil en sparringpartner voor onze klant. Hij schakelt op het juiste moment de juiste specialist in. Uiteraard zorgen wij nog steeds voor een goede jaarrekening, dat hoort erbij, maar als accountant onderscheid je je er niet mee.”
Bij De Koning Advocaten zijn ze juist voornemens om de omgekeerde weg te bewandelen. Kluwen: “Wij gaan ons nog verder specialiseren, een trend die we aantal jaren geleden hebben ingezet, in onder meer ondernemingsrecht, arbeidsrecht en fusies en overnames. Daarnaast kijken we voorzichtig naar schaalvergroting.” Bij Visser&Visser accountants staat autonome groei voorop. Ruit: “Kerndiensten als administraties en jaarrekeningen willen we meer centraliseren en automatiseren. De collega’s worden ingezet op taakgebieden waar ze de meeste affiniteit en expertise hebben. De juiste man of vrouw op de juiste plek. Dit om de klanten in de regio van het beste advies te voorzien. En om voor ondernemers nog meer als de trusted adviseur te boek te staan.” Dekker ziet bij Ooms Makelaars in het Drechtstedengebied vooral veel groei in de laatste 6 maanden. “In Rotterdam worden al omzetten van voor de crisis behaald. Zo ver is het hier nog niet, maar de stijgende lijn is wel ingezet. Ooms Makelaars is een redelijk solide organisatie, dus ook in 2017 zullen wij geen gekke dingen doen. Het is vooral een kwestie van op dezelfde voet verder.” Verstegen accountants en belastingadviseurs groeit bijna uit haar pand aan de Noordendijk, meldt Sikkema. “Dus nog even en we moeten wellicht een keer verhuizen. Doorpakken op onder meer het gebied van corporate finance en HRM is bij ons het devies voor 2017, zodat we echt een totaalaanbieder zijn.” Rabobank gaat zich als coöperatieve organisatie nog meer richten op het leveren van een bijdrage aan de sociaaleconomische ontwikkelingen binnen het gebied waarin wordt gewerkt. “Het belang van een goed leefklimaat zorgt er immers ook voor dat werknemers eerder bereid zijn naar deze regio te verhuizen. En dat is met de fileproblematiek rondom de A15, A16 en N3 natuurlijk meer dan een mooie bijvangst.”