In de haven blijkt bij uitstek dat Rotterdam een wereldstad is. In het eerste kwartaal van dit jaar alleen al werd 109 miljoen ton aan goederen in de haven overgeslagen, waarmee het niveau volgens het Havenbedrijf stabiel bleef ten opzichte van het eerste kwartaal van vorig jaar. Goederen afkomstig van wereldwijd verspreide plaatsen en bestemd voor het Europese achterland dan wel andere overzeese bestemmingen. De haven biedt daarmee kansen voor de (internationale) handel, allerhande dienstverleners (waaronder ondergetekende) en bedrijfsactiviteiten, maar brengt ook evenzoveel risico’s met zich die immers vaak inherent zijn aan kansen.
Voor de betrokkenen is de haven een steeds veranderende jungle van eenvoudige tot zeer complexe en veelal juridisch interessante en uitdagende vraagstukken. Deze jungle wordt afwisselend vormgegeven door – bijvoorbeeld – de nationale wetgeving van het land waaruit de goederen afkomstig zijn, van het land waar de goederen zich van tijd tot tijd bevinden en/of van het land waar de goederen zijn ontvangen. Ook de keuze van contractspartijen voor andere wet- en regelgeving speelt hierbij een belangrijke rol. Dit staat overigens nog los van de vraag welke rechter (van welk land en/of arrondissement – of is gekozen voor arbitrage?) bevoegd is om over bepaalde geschillen te beslissen.
De antwoorden op de hierboven genoemde vragen hebben verstrekkende gevolgen voor handelsrelaties en voor de wijze waarop eventuele geschillen kunnen worden opgelost. Het verdient dan ook de voorkeur om, als dat mogelijk is, een eventuele keuze voor de toepasselijke wet- en regelgeving en een aanwijzing van een bevoegde rechter duidelijk vast te leggen in de contractuele afspraken.
Hetzelfde geldt vanzelfsprekend voor afspraken over hoe partijen zullen omgaan met risico’s die samenhangen met voorzienbare en niet-voorzienbare omstandigheden, zoals garantieclaims van afnemers of fiscale naheffingen. Als partijen vooraf duidelijk hebben vastgelegd hoe met de verwezenlijking van bepaalde risico’s zal worden omgegaan en hoe de (negatieve) financiële gevolgen daarvan onderling worden gedragen, dan kan dat een langdurende discussie op dat punt voorkomen.
Het vastleggen van afspraken hoeft overigens niet automatisch te leiden tot lange onderhandelingen en dito contracten; veel afspraken kunnen worden vastgelegd en aangevuld in algemene voorwaarden. Het gebruik van algemene voorwaarden komt de snelheid en het gemak waarmee zaken kunnen worden afgehandeld ten goede, wat essentieel is in de haven. Van belang is dat die voorwaarden adequaat door partijen op hun contractuele relatie van toepassing zijn verklaard. De algemene voorwaarden waarnaar wordt verwezen moeten bovendien zijn gedeponeerd bij de KvK of rechtbank en voldoende aan de contractspartij ter beschikking zijn gesteld.
Mocht het ondanks de goede voorbereidingen onverhoopt toch komen tot een geschil, dan is het in praktische zin handig als een beroep kan worden gedaan op een verrekenbare positie of (zakelijke) zekerheidsrechten, zoals een eigendomsvoorbehoud, retentierecht of gevestigde rechten van pand of hypotheek (waarop het Nederlands recht van toepassing is, als de goederen zich in Nederland bevinden).
De haven biedt, met andere woorden, een zee aan mogelijkheden en kansen. Om die mogelijkheden optimaal te kunnen benutten zullen ook de daarmee samenhangende juridische vragen en risico’s moeten worden afgekaart. Met behulp van een advocaat die boven op de zaak zit kunnen die vragen en risico’s worden omgebogen in winstgevende vooruitzichten.
– Youri Tonino
