Overig

Elbert Dijkgraaf: ‘De lasten op arbeid moeten omlaag’

523

Elbert Dijkgraaf is econoom en sinds 2010 Tweede Kamerlid voor de SGP. Tevens is hij als hoogleraar in de Empirische economie van de publieke sector verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Rijnmond BUSINESS vroeg Dijkgraaf onder andere naar zijn visie op de economie, de arbeidsmarkt en de regeldruk.

“Het gaat goed met de economie op dit moment. Er zijn veel noodzakelijke hervormingen doorgevoerd, en het resultaat is er naar: het tekort daalt en wordt zelfs een overschot, de staatsschuld vermindert snel, de werkgelegenheid stijgt en als het gaat om innovatie staat Nederland in de top vier van de wereld. Vijftien jaar geleden was ir. B.J. van der Vlies woordvoerder financiën van de SGP-fractie in de Tweede Kamer. Hij vroeg mij voor de behandeling van de begroting om commentaar op de plannen van het kabinet. Ik zei toen dat het slechte plannen waren, omdat het economisch slecht ging en er bezuinigd werd. Keynes had mij geleerd — ik was toen net afgestudeerd econoom — dat je dat vooral niet moest doen. Je moet bezuinigen op het moment dat het goed gaat met de economie, want dan heeft de private sector het niet nodig. Je moet juist extra geld uitgeven op het moment dat het slecht gaat met de economie. Bas van der Vlies zei toen tegen mij: “Ja jochie, maar zo werkt het niet in de politiek.” Hij kon dat zo mooi zeggen.

Dit intrigeert mij wel, want eigenlijk hebben VVD, PvdA, D66, CU en ook de SGP dit de afgelopen vijf jaar gedaan: bezuinigen in slechte tijden. In die zin ben ik in de voetsporen getreden van mijn voorganger. Maar ideaal is het niet. De regering moet eens nadenken hoe je voorkomt dat je over vijf of tien jaar weer hetzelfde probleem hebt. Ik denk namelijk dat dat gaat gebeuren als wij niets doen. Er wordt al aangekondigd dat er een overschot is en dat je de belastingen dus kunt verlagen. Dat is dus eigenlijk tegen Keynes. Het gaat beter en dan moet je dat dus niet doen. We vervallen dan toch weer in dezelfde fout.

De politiek moet zich de les van Bas van der Vlies aantrekken. We moeten nu eindelijk eens ‘omdenken’. Wij zouden het politieke mechanisme willen omkeren, dus: bezuinigen in goede tijden en het spaargeld gebruiken in slechte tijden. Er moeten toch mechanismen te bedenken zijn, bijvoorbeeld in de begrotingssystematiek, waarmee we dat oude patroon gewoon kunnen omkeren. Keynes was zo gek nog niet.

Risico’s

Ondanks de bloeiende economie zijn er nog steeds forse risico’s. Ik noem er een paar. Hoge schulden, zeker in Zuid-Europese landen. Mogelijk nieuwe crises. Een euro die waarschijnlijk alsnog tot grote problemen gaat
leiden. De brexit. Geopolitieke risico’s door oplopende spanningen in Europa. Een Defensiebegroting waarin veel te weinig is uitgetrokken voor onze landsverdediging. De zorg, waarvan we nog niet weten of de kosten nu werkelijk onder controle zijn. Een arbeidsmarkt waar nog van alles aan gedaan moet worden. De pensioenen! Dat zijn allemaal belangrijke thema’s die op het bordje van een nieuw kabinet komen te liggen na ’15 maart’.

Lasten

Cruciaal is dat de lasten op arbeid verlaagd worden. Hoe minder belasting werkgevers en werknemers hoeven af te dragen, hoe aantrekkelijker het voor bedrijven is om mensen in dienst te nemen. Ik steun plannen van het kabinet in deze richting. Extra verlaging van de lasten op arbeid kan gefinancierd worden door extra belasting op het gebruik van grondstoffen. Het kan ook door de overheidsbureaucratie en het rondpompen van belastinggeld te verminderen. Dat zorgt ervoor dat meer mensen aan de slag kunnen en tegelijkertijd ook dat efficiënt gebruik van grondstoffen gestimuleerd wordt. Daarnaast zet ik ook in op verlaging van de loondoorbetaling bij ziekte door de werkgever (met compensatie via publieke middelen voor de werknemer). Vooral bij kleine bedrijven is dit een bottleneck bij het aannemen van personeel. Ook de problematiek rond de contracten moet opgelost worden. Nu komen mensen aan de kant te staan, terwijl bij meer flexibiliteit mensen gewoon een nieuw tijdelijk contract zouden krijgen. Dat moeten we hen niet aan doen.

Regeldruk

Ik zou graag ook zien dat er gesnoeid wordt in de regeldruk voor bedrijven. We hebben afgelopen jaar in de Tweede Kamer gedebatteerd over de nieuwe Natuurwet en de nieuwe Omgevingswet. Ondernemers die een bedrijfspand neer willen zetten of hun bedrijf uit willen breiden, lopen nu het risico dat ze voor elk wissewasje een vergunning aan moeten vragen en dat er bij al die aanvragen onderzoeken uitgevoerd moeten worden. Dat moeten we natuurlijk niet hebben. Bescherming van vleermuizen is goed, maar een ecologisch onderzoek voor elke potentieel aanwezige vleermuis werkt niet. Deze vergunningprocedures en onderzoeken kosten veel tijd en geld. Dat kan en moet anders.

Graag vraag ik aandacht voor de regeldrukbelasting voor kleine bedrijven. 94% van de bedrijven heeft maximaal tien man personeel. Zij zijn veel minder goed in staat om wetgeving bij te houden en administratieve verplichtingen uit te voeren. Ik noem bijvoorbeeld de verplichte Risico inventarisatie en -registratie en de regels voor voedseletikettering. Regels moeten zo opgesteld worden dat ook kleine bedrijven het aan kunnen, dan wel dat zij uitgezonderd worden van de verplichtingen. Ik vind dat hier snel een oplossing voor moet komen.

Dienen

Onwillekeurig kan de gedachte opkomen: willen we dan euro’s verdienen ten koste van alles? Nee. Voor mij staat het dienen van God centraal. Ik denk bijvoorbeeld aan rust op zondag, een zegen voor mens en samenleving. Zo voorkom je ook dat kleine ondernemers zich kapot werken en de druk op gezinnen toeneemt. Die boodschap blijf ik uitdragen.

Ik denk ook aan de mantelzorg. Velen zetten zich in voor hun gezin, voor een demente oma, voor een zieke buurvrouw of een gehandicapt familielid. Onbetaald, maar wel waardevol werk. Zorg voor het gezin en mantelzorg verdienen een steun in de rug, ook al levert dat in economische modellen geen banen op. “Samenleven” is een werkwoord. Het kabinet erkent dat eigenlijk ook. Niet alleen betaald werk is van belang, maar ook mantelzorg en vrijwilligerswerk. Je ziet dat echter niet terug in de belastingwetgeving. Kan dat niet anders, vraag ik me af? Als wij op het gebied van mantelzorg en vrijwilligerswerk meer van mensen vragen, dan moet je dat niet ontmoedigen, maar aanmoedigen.”