De overheidsfinanciën zijn verbeterd en de economische groei zet naar verwachting door met 1,7 procent in 2017. Het consumentenvertrouwen neemt toe en bedrijven durven weer te investeren. Nederland staat er na een aantal zware jaren weer beter voor.
“Het tij is gekeerd. We hebben weer vaste grond onder de voeten. We kunnen weer verder vooruitkijken en investeren in kansen voor mensen,” zei minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën bij de aanbieding van de Miljoenennota 2017. Zijn ondernemers in Rijnmond net zo optimistisch? Dat is de centrale vraag tijdens het rondetafelgesprek.
In de Rabobank aan de Blaak in Rotterdam is de ontvangst hartelijk door gastheer Gerard Zwartkruis, directeur Bedrijven van Rabobank Rotterdam. Op de vijftiende verdieping van het regionale hoofdkantoor is het uitzicht in elk geval prachtig. De deelnemers ontdekken dankzij het heldere weer steeds meer herkenbare punten in en rond de stad. Maar het is tijd voor het serieuzere werk. Naast Gerard Zwartkruis, zijn Peter van Nederpelt (directeur Ooms Makelaars), Hans van Ruiten (DGA ROGAM Mercedes-Benz), Kees Rijkhoff (voormalig algemeen directeur van de Avantage Groep en nu aan het bedrijf verbonden als adviseur P&O) en Herman Vaanholt (DGA Vaanholt Consultancy) deelnemers aan het rondetafelgesprek over ondernemen in de regio Rijnmond.
Allereerst blikken de heren wat betreft hun eigen business nog even kort terug op het jaar dat bijna achter ons ligt. Peter van Nederpelt: “Wij hebben te maken met een enorme vraag in de woningmarkt. Je merkt dat het consumentenvertrouwen weer terug is. Bij diverse grote projecten die wij in portefeuille hebben, blijkt dat de trek naar de stad behoorlijk in de lift zit. Het is een goed jaar geweest en onze verwachtingen voor de komende jaren zijn eveneens positief. Goed voor de stad, voor de bouwsector. Kortom, goed voor de regionale economie.” Ook Kees Rijkhoff is tevreden over zijn bedrijfsresultaten en optimistisch voor de toekomst, hoewel er ook wat minpuntjes zijn te melden. “Het is lastig om gekwalificeerde medewerkers te rekruteren. Het bedrijfsleven en onderwijs zouden meer op elkaar moeten aansluiten. De – technische – ontwikkelingen gaan ongelooflijk snel. Dat vraagt om andere opleidingen en competenties. Ook mag de regelgeving vanuit de overheid wat mij betreft drastisch minder.” Die opmerking is koren op de molen voor de andere deelnemers. Rijkhoff vindt unaniem bijval. Herman Vaanholt geeft enkele voorbeelden van de stroperigheid van de (semi)overheid. “Het is te zot voor woorden dat je achttien maanden moet wachten om een elektriciteitskabel aangelegd te krijgen die je notabene van tevoren al betaald hebt.” Diverse andere voorbeelden met een grote of kleinere impact passeren de revue. Alle ondernemers aan tafel hebben te maken met lokale, regionale, provinciale en rijksoverheidsregels die het ondernemen er niet altijd prettiger en slagvaardiger op maken. “In Nederland is het mogelijk dat een kleine groep mensen initiatieven vertraagt door middel van allerlei inspraakprocedures. Het kan zelfs zover gaan dat kansrijke projecten hierdoor helemaal geen doorgang vinden,” zegt Herman Vaanholt hierover. Toch blijkt de overheidsbemoeienis in Rotterdam mee te vallen. Sterker nog, de rol van burgemeester Aboutaleb wordt alom geprezen door zijn betrokkenheid en positieve inbreng voor het bedrijfsleven.
Hans van Ruiten is bij uitstek de ondernemer in het gezelschap waarbij de overheid een stempel drukt op zijn ondernemerschap. “Laat ik vooropstellen dat wij een goed jaar achter de rug hebben, vooral op de zakelijke markt en met de bestel- en vrachtwagens gaat het prima. Wat de personenwagenmarkt betreft opereren we in een verstoorde branche. De overheid komt telkenmale met al of niet doordachte stimulerings- dan wel beperkende maatregelen. Daarbij verandert ook de maatschappij. Er is in toenemende mate sprake van variëteit in mobiliteit en hoe zet zich dit voort? Ook nieuwe technologie in en rondom de auto en aandacht voor duurzaamheid maakt het dat de ontwikkelingen niet altijd eenvoudig in kaart zijn te brengen. Van alle kanten is onze branche in beweging. Wij richten ons volledig op onze klanten, als we die kunnen blijven binden zijn we al een heel eind op de goede weg.” Gerard Zwartkruis meldt dat hij gecharmeerd is van het gedachtegoed The Third Industrial Revolution van econoom Jeremy Rifkin. Ook de Rabobank oriënteert zich op de toekomst met thema’s zoals energie, circulaire economie, het digitale tijdperk. De jonge generatie speelt hierin een hoofdrol, vandaar dat de bank zich nadrukkelijk profileert op plaatsen waar deze ontwikkelingen in beeld zijn. “Wij promoten initiatieven zoals de RDM Training Plant maar ook bij het Cambridge Innovation Center (CIC) en Erasmus Center for Entrepreneurship zoeken wij aansluiting. Met kenniscentra dragen wij ons steentje bij aan alle ontwikkelingen die de stad doormaakt.” Herman Vaanholt sluit zich hierbij van harte aan. “Rotterdam staat op de kaart. Steeds meer buitenlandse studenten komen hier studeren en blijven vervolgens hangen. Nederland en zeker ook Rotterdam hebben veel te bieden. We mopperen weleens over hoe het er hier allemaal aan toe gaat, maar als ik na een verblijf in het buitenland weer terugkom, valt het mij steeds weer op dat het hier niet zo slecht is als we soms denken.”
De status van de stad Rotterdam is al een aantal malen gevallen. Het hoeft geen betoog dat de toeristische sector stevig in de lift zit. Het gaat de stad op vele fronten voor de wind. Zomaar wat cijfers: dit jaar zijn er bijna twee miljoen hotelovernachtingen en kwamen er zo’n 900.000 passagiers op RTHA aan. De attracties waren goed voor 3,25 miljoen bezoekers, terwijl de culturele instellingen ruim één miljoen bezoekers mochten ontvangen. Rotterdam dook de afgelopen tijd meerdere keren op in internationale belanghebbende media die de stad tippen voor een bezoek. De Engelse krant The Guardian zette de havenstad begin dit jaar in de top tien van ‘alternatieve’ steden om te bezoeken. Belangrijke trekpleisters zijn het Centraal Station, de Markthal en De Rotterdam.
Peter van Nederpelt: “De stad kent een ongekende upgrade dankzij nieuwe iconen zoals de Markthal, het Centraal Station en de Tweede Maasvlakte. Nu is Feyenoord City in het vizier. Het is goed voor een stad om met dergelijke omvangrijke projecten bezig te zijn. De woningmarkt vaart er ook wel bij.” Gerard Zwartkruis merkt eveneens de optimistische stemming. “De stad vibreert. Wij sluiten een periode van snoeien af; het groeien kan beginnen.”
Zijn er dan helemaal geen zorgpunten? Zeker wel. Dat de rol van de haven gaat veranderen is een ding dat zeker is. De overslagfunctie zal afnemen en andere vormen van dienstverlening moeten hiervoor in de plaats komen. Ook de werkgelegenheid is in het geding. Robotisering is een niet te stoppen fenomeen. Hoe gaan we hiermee om? Biedt het kansen of is het een bedreiging? Ook het onderwijs moet op de schop, vinden de deelnemers aan het rondetafelgesprek. Meer afstemming tussen het bedrijfsleven en het onderwijs is noodzakelijk. Maar toch, in het algemeen is de conclusie dat het prettige tijden zijn om te ondernemen en dat de regio Rijnmond nog voldoende ruimte en kansen biedt om dit gebied stevig op de – economische – kaart te houden.
Herman Vaanholt verwoordt het als volgt: “Ik ben zeer positief over de komende jaren. Zelfs als ik dit niet zou zijn, zou ik het nog niet uitdragen. Met een positieve instelling bereik je immers meer. Rotterdam heeft op dit moment een positief imago, dat zorgt de komende jaren voor stuwing. Het zou daarbij wel fijn zijn, als de overheid zich wat minder met ondernemers bemoeit.”
