Het thema familiebedrijven keert jaarlijks in de Rijnmond Business terug. Mijn kantoorgenoot Simon Setz heeft in dit tijdschrift al eerder over verschillende aanverwante juridische onderwerpen geschreven. Hoewel weleens wordt gezegd dat herhaling de kracht van educatie is, is het niet mijn bedoeling om u als lezer te vermoeien met een herhaling van die juridische tips voor familiebedrijven. Wel zal ik in deze column mijn best doen om u te vermaken met drie juridische aandachtspunten ten aanzien van bedrijfsoverdracht (van familiebedrijven).
Bedrijfsoverdracht
Mocht u zich ooit in de situatie bevinden waarin u uw bedrijf wenst over te dragen of een bedrijf van een ander wenst over te nemen, dan kan worden gekozen voor verschillende constructies die tot de gewenste overdracht leiden. De meest voorkomende hiervan zijn de “activa-passiva transactie” en de “aandelentransactie”. Bij de activa-passiva transactie zal de (rechts)persoon die de onderneming drijft als verkoper optreden. De onderneming zelf wordt van die verkoper overgenomen. Bij een aandelentransactie zal de aandeelhouder als verkoper optreden en zullen de aandelen in de rechtspersoon die de onderneming drijft worden overgenomen.
Met beide constructies kan uw doel – overdracht van de onderneming – worden bereikt maar juridisch gezien verschillen deze twee constructies. Bij een aandelentransactie is het bijvoorbeeld belangrijk dat u zich goed realiseert dat alle rechten en verplichtingen van de rechtspersoon waarin de aandelen worden gekocht, blijven bestaan en na de overdracht feitelijk voor rekening van de nieuwe aandeelhouder komen. Om die reden worden bij een aandelentransactie tijdens de onderhandelingen vaak uitvoerige garanties, vrijwaringen en aansprakelijkheidsbepalingen in de transactiedocumentatie bedongen.
Onderhandelingen en transactiedocumentatie
Vrijwel altijd zullen partijen voorafgaand aan een bedrijfsoverdracht uitvoerig met elkaar onderhandelen en de gemaakte afspraken vastleggen in de transactiedocumentatie. Over het algemeen achten partijen deze transactiedocumentatie vooral nuttig bij eventuele geschillen nadat de onderneming is overgedragen. De waarde van het opstellen van transactiedocumentatie (en uiteraard de daaraan voorafgaande onderhandelingen) moet echter niet alléén daarin worden gezocht. Ze vormen ook een spoorboekje voor de verdere samenwerking tussen partijen. Partijen krijgen zo een goed beeld van de positie die zij jegens elkaar innemen en de verwachtingen die zij hebben bij het aangaan van de transactie. Een standaard-overeenkomst bestaat daarom ook niet; het is altijd maatwerk.
Boilerplates
In transactiedocumentatie worden vaak zogenaamde “boilerplates” opgenomen. Er wordt wel gezegd dat de term boilerplates zijn herkomst vindt in het gebruik van plaatstaal voor het vervaardigen van boilers/stoomketels. Dit harde plaatstaal bleek ook geschikt voor het gebruik in drukpersen voor o.a. kranten. Daarvan afgeleid wordt de term boilerplate nu gebruikt voor contractsbepalingen die als standaard worden gezien (en daarom veelvuldig worden ‘herdrukt’ in verschillende overeenkomsten). Helaas zijn veel van deze boilerplates afkomstig uit rechtssystemen die wezenlijk verschillen van het Nederlandse rechtssysteem. De vraag is daarom of deze bepalingen in overeenkomsten naar Nederlands recht wel zo bruikbaar zijn. Daarnaast geldt dat, zoals ik hiervoor al opmerkte, de standaard-overeenkomst niet bestaat. Een reden temeer om (ook) de boilerplates goed te beoordelen!
